กิจกรรมส่งเสริมการอ่านภายในบ้าน

หลากหลายวิธีที่จะทำให้เด็กๆ อยู่กับการอ่าน

พ่อแม่ผู้ปกครอง ผู้ที่รับหน้าที่ดูแลบุตรหลานสมัยนี้ ต้องพยายามมากยิ่งกว่าสมัยก่ออีกนะ ที่จะทำให้เด็ก ๆ คุ้นเคยกับการอ่านเขียน มองหาวิธีที่ยืดหยุ่น ที่จะช่วยให้เด็ก ๆ ไม่หยุดที่จะอ่านในขณะที่พวกเขาอยู่ที่บ้าน วิธีหนึ่งที่ง่ายที่สุดที่จะทำให้มีการเรียนรู้สอดแทรกอยู่ในตลอดทุกช่วงเวลาของแต่ละวันของชีวิตเด็ก นั่นคือการอ่านหนังสือ

ไม่ว่าทักษะในการอ่านของเด็ก ๆ ในตอนนี้จะเป็นอย่างไร เพิ่งจะเริ่มพูดได้ เริ่มอ่านได้เป็นบางคำ หรือว่าอ่านหนังสือได้เป็นเล่ม ๆ การจัดเวลาสำหรับการอ่าน สามารถที่จะพัฒนา ขัดเกลา ความสามารถในการเรียนรู้การเข้าใจของผู้เรียน ความสามารถในการเรียนรู้ภาษา ทักษะการใช้ไวยกรณ์ ทักษะการออกเสียง และความรู้สึกโดยรวมที่มีต่อการอ่านและงานเขียน ซึ่งไม่ใช่เป็นเพียงแค่เรื่องที่จะต้องเกิดขึ้นเฉพาะในรั้วของโรงเรียน

ลำดับแรกที่ต้องทำ ก็คือ ต้องเป็นเพื่อนอ่านหนังสือให้กับลูก ๆ เป็นตัวอย่างที่ดีให้กับพวกเขา ง่าย ๆ เลย หยิบหนังสือขึ้นมาอ่าน หยิบหนังสือพิมพ์ขึ้นมาอ่าน ต่อหน้าเด็ก ๆ ทำให้พวกเขาเห็น นั่นจะกระตุ้นให้เขาอยากทำให้เหมือนกันบ้าง

สำหรับเด็ก ๆ โอกาสที่จะอ่านหนังสือที่บ้าน ไม่มีที่สิ้นสุดหรอก

แนวทาง อาจจะเป็น

• อ่านไปหมดซะทุกอย่างที่คุณจับต้องได้ – หนังสือ, ebook, หนังสือการ์ตูน, วารสาร, หนังสือพิมพ์, หนังสือภาพ ฯลฯ
• อ่านให้สมาชิกในครอบครัวฟัง – เราก็แค่อ่านออกเสียงให้คนอื่นได้ยินด้วยไงล่ะ
• ฟังหนังสือเสียง หรือ ละครวิทยุ – บางทีนะ ห้องสมุดใกล้บ้าน อาจจะมีหนังสือเสียงให้ยืม, หรือคุณอาจจะฟังจาก app หรือจาก youtube ก็ได้นะ
• เขียนบันทึกการอ่าน – การได้เห็นความคืบหน้าของหนังสือที่กำลังอ่านอยู่ หรือว่า รายชื่อหนังสือที่ได้อ่านจบไปแล้ว มันสร้างกำลังใจในการอ่านได้เยอะทีเดียวเลยนะ
• เขียนบทกวี, เขียนนิยายของตัวเอง, หรือ วาดการ์ตูน หนังสือภาพ – การสร้างผลงานของตัวเอง ก็กระตุ้นให้เราอยากค้นคว้า อยากดูอยากอ่านงานของคนอื่นนะ
• เขียนนิยายของตัวเอง แล้วก็แสดงละครจากนิยายของตัวเอง – นอกจากที่จะได้เขียนแล้ว ยังได้แสดงออกถึงเนื้อหาเรื่องราวที่เราเขียนด้วยไงล่ะ
• เขียนรายการสิ่งที่อ่าน เขียนสรุปสิ่งที่อ่าน – นอกจากอ่านแล้ว เมื่อเราพยายามเขียนลงบนกระดาษ มันจะช่วยทบทวนความทรงจำ หรือช่วยทำให้เราอ่านอีกครั้งหนึ่ง
• เขียนรายการคำศัพท์ จากทุก ๆ สิ่งที่เราสนใจ รอบ ๆ บ้านของเรา – สำหรับเด็ก ๆ คงจะสนุกมากเลยทีเดียว ถ้าหากได้ท้าทายด้วยการลองเขียนรายชื่อสิ่งของทุกอย่างที่มีอยู่ในบ้าน พวกเขาจะรู้ไหมว่า สิ่งของต่าง ๆ เหล่านั้น มันเรียกว่าอะไร เขียนอย่างไร
• จัดตั้ง Book Club กับเพื่อนสิ – ไม่ต้องรอให้เจอหน้ากันหรอก สร้างกลุ่มขึ้นมา แล้วก็ Video Call เลย พูดคุยถึง แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับหนังสือที่กำลังอ่านกันอยู่
• ดูภาพยนต์ที่บ้าน สรุป วิจารณ์ และ ถ้าหากเป็นภาพยนต์ที่สร้างขึ้นมาจากหนังสือ ก็ให้ลองเปรียบเทียบกับหนังสือดูสิ – การดูภาพยนต์มันสนุกมากเลยนะ และถ้าเราเอามาผูกกับหนังสือ เราจะได้ทักษะการคิดวิเคราะห์บวกเข้าไปด้วย

กิจกรรมสำหรับเด็กที่จะลงมือทำหลังอ่านได้ทันที

• จดบันทึกคำศัพท์แปลก ๆ สัก 5 คำ ที่พบเจอในหนังสือที่อ่าน ในแต่ละเรื่องที่อ่าน ในแต่ละครั้งที่อ่าน แล้วลองอธิบาย แปลความหมายคำศัพท์นั้น ๆ ดูสิ ไม่เพียงแค่ภาษาต่างประเทศที่เรายังไม่คุ้นเคยนะ ภาษาไทยของเราก็ด้วยเช่นกัน มีคำศัพท์ต่าง ๆ ที่เรายังไม่รู้จักอีกเยอะแยะมากมาย
• ลองเขียนรายชื่อตัวละครในหนังสือสิ แล้วอธิบายลักษณะเฉพาะของตัวละครแต่ละตัว
• หนังสือที่เราอ่านอยู่ มันเรียกว่าเป็นหนังสือประเภทไหนกันนะ – ลองเขียนหลักฐานสัก 3-4 อย่าง ที่เป็นตัวบ่งบอกว่า นี่คือหนังสือประเภทนั้นดูสิ
• ลองเขียน ต้นเหตุ และ ผลลัพท์ที่เกิดขึ้น ความสัมพันธ์ที่สืบเนื่องกันในเรื่องราวที่พบเจอดูสิ – รู้ไหมว่าเราจะได้รู้จักการอ่านและวิเคราะห์ได้ด้วยนะ
• ลองเขียนลำดับเหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นในเรื่อง เรียบเรียงตามลำดับเวลาที่เกิดขึ้นดูสิ – หนังสือบางเล่ม มีการเล่าเรื่องก่อนหลังสลับกันนะ เป็นหนึ่งในสิ่งที่ท้าทายที่สามารถช่วยพัฒนาทักษะการอ่านได้
• ลองตั้งคำถามส่งเสริมจินตนาการดู – ถ้าเราจะได้เจอตัวละครหลักของเรื่อง คิดว่าตัวละครหลักตัวนั้นจะทำอะไรต่อหน้าเรานะ ? เราจะคุยอะไรกับตัวละครตัวนั้น ? เราจะถามอะไร ตัวละครจะตอบว่าอะไรนะ ?
• ชีวิตของเรา กับเรื่องในหนังสือ มีอะไรที่เหมือนกันบ้างไหมนะ ? มันเกิดอะไรขึ้น? ตัวละครในเรื่องทำอย่างไรล่ะ ?แล้วถ้าเป็นเราล่ะ เราจะทำอย่างไร ?
• เอ แล้วมันจะมีอะไรเปลี่ยนไปบ้างล่ะ ถ้าหากเรื่องราวในเรื่อง มันเกิดขึ้นคนละเวลา ? ถ้ามันเกิดขึ้นก่อนหน้านี้สัก 200 ปี มันจะเป็นอย่างไร หรือ ถ้าหากมันเกิดขึ้นในอนาคตหลังจากนี้อีกสัก 200 ปี ล่ะ ?
• ตัวละครในเรื่อง ทำให้นึกถึงตัวเองไหม ? ลองบอกสัก 5 อย่าง ที่ตัวละครนี้มีความเหมือนหรือคล้ายกับตัวเราดูสิ
• แล้วเรื่องในหนังสือน่ะ มันเกิดขึ้นเเมื่อไหร่กัน ? แล้วถ้าเปรียบเทียบกับปัจจุบันล่ะ มันเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร
• ลองเขียนหนังสือพิมพ์ของตัวเองจากเรื่องที่เราอ่านในหนังสือสิ – อธิบาย 5 อย่าง – ใคร? ทำอะไร? ที่ไหน? อย่างไร? ทำไม? อย่าลืมพาดหัวข่าวให้ดูน่าตื่นเต้นด้วยนะ !
• ลองเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างสถานที่ในเรื่อง กับบ้านของเราสิ ทำให้เห็นชัด ๆ กันไป มันต่างกัน เหมือนกัน อย่างไรบ้างนะ
• ลองเลือกตัวละครขึ้นมาตัวหนึ่ง ที่ไม่ใช่ตัวละครหลัก แล้วลองเล่าเรื่องจากมุมมองของตัวละครตัวที่เลือกดูสิ มันคงจะแปลก แตกต่าง น่าสนใจไม่น้อยเลยทีเดียวนะ
• เลือกตัวละครที่ดูน่าสนใจจากหนังสือที่กำลังอ่าน แล้วลองคิดดูว่าตัวละครนั้น ชอบ หรือ ไม่ชอบอะไร – เราควรจะซื้อของขวัญอะไรให้ดีนะ การ์ดอวยพรจะเป็นอย่างไร ลองอธิบายต่อไปด้วยนะว่าทำไมเราถึงเลือกแบบนั้น
• ตัวละครตัวไหนในหนังสือเล่มนี้ที่คุณจะเลือกคบเป็นเพื่อนล่ะ ? ทำไม ?
• เนื้อหาตอนไหนที่น่าสนใจที่สุด รู้สึกน่าตื่นเต้นที่สุด ? บอกได้ไหม เพราะอะไรล่ะที่มันน่าสนใจ รู้สึกน่าตื่นเต้นที่สุด
• ชอบตอนจบของเรื่องหรือเปล่า ? ทำไมชอบล่ะ ? ทำไมไม่ชอบล่ะ ? แล้วตอนจบที่ชอบน่ะน่าจะต้องเป็นอย่างไร ? – สามารถตั้งคำถามได้อีกมากมายเลยนะ เพื่อให้เด็กได้จินตนาการต่อไป
• แล้ว ตกลงว่า ชื่อหนังสือน่ะ ถูกใจหรือยัง ? ทำไมล่ะ ? ลองตั้งชื่อหนังสือใหม่ดูมั๊ยล่ะ

รวมงานศิลปะเข้ากับงานเขียน

• เขียนรายชื่อสถานที่ที่ถูกพูดถึงในหนังสือ แล้วลองบรรยายเกี่ยวกับสถานที่นั้น พร้อมทั้งวาดรูปดูสิ
• ลองวาดภาพรูปตัวละครหลักดูก็ได้นะ – บรรยายเกี่ยวกับตัวละครหลัก โดยอ้างอิงหลักฐานที่อ่านเจอในหนังสือ
• ลองเลือกสถานที่สำคัญในหนังสือ วาดรูปดู หรือ อาจจะวาดเป็นแผนที่ก็ได้นะ ถ้าสถานที่ต่าง ๆ มีความเกี่ยวข้องกัน
• แล้วจะลองแบ่งช่อง วาดรูปให้ออกมาเหมือนการ์ตูนคอมมิกดูไหม – ลองแบ่งช่องหน้ากระดาษออกมาสัก 8 ช่องเท่า ๆ กัน แล้ววาดการ์ตูนเล่าเรื่องย่อลงในช่องว่างที่แบ่งไว้นั้น

กิจกรรมหลังอ่านอื่น ๆ

• ลองคิดเกมส์ค้นหาคำในหนังสือดูสิ – เลือกคำเฉพาะที่ไม่ค่อยจะได้พบเจอบ่อยนัก สัก 10 คำ แล้วให้เด็กค้นหาดูว่าคำเหล่านั้น อยู่ตรงไหนของหนังสือ
• ลองค้นหาดูว่า นักเขียนที่เขียนหนังสือเล่มที่กำลังอ่านอยู่นั้น เขาเขียนหนังสือเล่มไหนอีกบ้าง
• ลองอธิบายตอนเริ่มของหนังสือด้วยภาษาของตัวเองให้ได้ใน 45 วินาที ดูสิ
• ลองเขียนบท แล้วก็แสดงให้คนอื่นดู เพื่ออธิบายว่าตัวละครในเรื่องราวใช้ชีวิตอย่างไร
• ลองคิดป้ายโฆษณาของหนังสือเล่มนี้ดูไหม โฆษณาให้หนังสือดูน่าอ่าน โดยห้ามบอกเรื่องราวทั้งหมดนะว่าเป็นอย่างไร
• ลองเขียน Storyboard ดูไหม เรื่องทั้งหมดเป็นอย่างไร ใช้ตัวละครตัวเดียวเป็นตัวดำเนินเรื่องก็ได้

ผมเชื่อในการอ่าน และเชื่อในพลังของผู้ใหญ่ที่เฝ้าดูแลเด็ก ๆ อย่างใกล้ชิด ไม่ใช่แค่ลูกของเราเพียงอย่างเดียว ไม่ใช่หน้าที่ของครู พ่อ หรือ แม่ เพียงแค่นั้นด้วย สังคมต้องช่วยกัน – สอนให้เด็กรักการอ่าน และสิ่งที่ดีที่สุดไม่ใช่แค่การพูด แต่เป็นการลงมือทำให้เขาเห็น

มีกิจกรรมมากมายที่สามารถกระตุ้นให้เด็กสนุกกับหนังสือที่อ่านได้ …. แล้วก็คงจะมีอีกเยอะแยะน่ะแหละครับ ใครคิดออกบ้าง มีกิจกรรมอะไรอย่างอื่นอีกบ้างล่ะที่สามารถช่วยให้เด็ก ๆ ที่อยู่กันที่บ้านมีนิสัยรักการอ่าน ลองแชร์กันเข้ามานะครับ

• Facebook
• X
• Line