รีวิวหนังสือ : Reason to Stay Alive – แด่ผู้แหลกสลาย
“ไม่หายป่วยหรอก แต่ก็เป็นหลักฐานว่า คนที่ป่วย ก็ใช้ชีวิตได้อยู่นะคะ” “แมต เฮธ เค้าโชคดีที่มีครอบครัวคอยสนับสนุน” รุ่นน้องคนหนึ่งที่เคยเผชิญปัญหาและได้อ่านหนังสือเล่มนี้จบแล้ว เล่าให้ฟัง
หลายคนโชคดีที่มีความหลงไหลในการอ่านหนังสือ ไม่ว่าชีวิตจะเป็นอย่างไร ฝนตกน้ำท่วม สิ่งแวดล้อมภายนอกจะเป็นอย่างไร ขอแค่มีหนังสืออยู่ใกล้ตัว พวกเขาก็มีความสุขแบบสุด ๆ – แต่หลาย ๆ คน (รวมทั้งผมด้วย) เริ่มต้นอ่านหนังสือ เพราะว่าถูกบังคับให้อ่าน เพราะจำเป็นต้องอ่าน เพราะการเรียน เพราะการทำงาน
การอ่านเพื่อความเพลิดเพลินค่อย ๆ หายไป เพราะถูกงานที่สำคัญอื่น ๆ สอดแทรกเข้ามาในชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการถูกบังคับให้อ่าน”หนังสือบังคับอ่าน” การอ่านเพื่อเตรียมตัวสอบ หรือความจำเป็นอื่น ๆ (เอาจริง ๆ นะ ‘หนังสือนอกเวลา’ ที่โรงเรียนให้อ่าน ยังมีรายชื่อ’หนังสือบังคับเลือก’ด้วยซ้ำ ยังจะกล้าเรียกว่าเป็นการส่งเสริมการอ่านจริง ๆ หรอ ? )
อย่างไรก็ดี นักอ่านที่ดี คือคนที่สามารถอ่านและวิเคราะห์เรื่องราวเนื้อหาที่มีความแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิงได้ มันเป็นสิ่งที่สำคัญมากที่นักเรียน รวมไปถึงผู้ใหญ่ด้วย มันเป็นสิ่งที่สำคัญอย่างมากที่ตัวนักเรียน รวมถึงผู้ใหญ่ ที่จะได้อ่านหนังสือเล่มอื่น ๆ (ที่ไม่ใช่หนังสือที่ถูกบังคับให้ต้องอ่าน) ไม่ว่าจะเป็นในห้องเรียน ในสถานที่ทำงาน ที่บ้าน หรือที่ไหน ๆ
ด้านล่างนี้ คือ แนวคิดที่จะช่วยส่งเสริมการสร้างนิสัยรักการอ่านให้เกิดขึ้นกับตัวบุคคล (โฟกัสไปที่การส่งเสริมการอ่านของเด็กนะ) โดยไม่ต้องพึ่งพาแรงผลักดันจากการงาน หรือภาระหน้าที่ ที่คอยบังคับให้ต้องอ่าน
- จัดตั้งชมรมหนังสือ Book Club – Book Club คือแนวทางที่ยอดเยี่ยมเลยนะ จะเป็นการรวมกลุ่มของคนที่รักการอ่านให้เข้ามารวมอยู่ด้วยกัน ให้คนที่รักการอ่านได้มามีปฏิสัมพันธ์ร่วมกัน แบ่งปันเรื่องราวที่ได้จากการอ่าน แลกเปลี่ยนความคิดเห็น พูดคุยกัน ให้สมาชิกช่วยกันเลือกรายชื่อหนังสือที่จะอ่านในแต่ละช่วงเวลา นี่จะช่วยให้ผู้ที่กำลังหัดอ่านได้ลองอ่านหนังสือแนวอื่น ๆ นอกเหนือจากที่จะอ่านเพียงแค่หนังสือแบบที่ตัวเองสนใจ
- ลองทำกิจกรรมร่วมกับห้องสมุดดูสิ – ลองเชิญชวนเจ้าหน้าที่ห้องสมุดให้แนะนำหนังสือให้กับกลุ่มของคุณ โรงเรียนของคุณ หรือตัวคุณเองดูสิ , ลองไปช่วยพวกเขาทำงานในห้องสมุดดู (คุณจะรู้ว่างานในห้องสมุดมันเป็นเรื่องที่มีรายละเอียดปลีกย่อยเยอะแยะมากมาย ต่างจากชีวิตประจำวันของพวกเราเลยล่ะ) , แล้วก็ลองหาทางใช้บริการจากห้องสมุดดูสิ นอกจากเราไม่ต้องจ่ายเงินเพื่อซื้อหนังสือมาอ่านแล้ว เรายังได้ประโยชน์ต่าง ๆ อีกมากมายเลยล่ะ
- ทำกิจกรรม นักอ่านออกเสียง ของนักเขียนมือสมัครเล่น – ลองชวนเพื่อน ๆ ชวนเด็ก ๆ เอางานเขียนของตัวเอง มาอ่านออกเสียงดัง ๆ ให้เพื่อน ๆ ในกลุ่มฟังดูสิ บทความสั้น ๆ ที่ตัวเองเขียนขึ้นมาเอง ต้องเป็นการเข้าร่วมทำกิจกรรมโดยไม่ใช่การบังคับให้ทำนะ – ต้องตั้งมั่นอยู่บนพื้นฐานของการต้องการให้ได้ประโยชน์จากการอ่าน และเขียน ไม่ล้อเลียน ไม่บูลลี่ ไม่เอาไปนินทาลับหลัง – วิธีนี้จะทำให้นักเรียน และทุก ๆ คนได้มีเวทีที่จะแสดงออก และได้สร้างความมั่นใจให้กับตัวเองด้วย
- แสดงละคร หรือบทบาทสมมุติ ตามหนังสือที่ชื่นชอบ – ลองให้เด็ก ๆ ให้นักเรียน แสดงละครตามหนังสือที่พวกเขาชื่นชอบดูสิ เด็ก ๆ จะรู้สึกสนุกกับจินตนาการของพวกเขา เป็นโอกาสให้พวกเขาแสดงออกให้เห็นถึงความเข้าใจของเขาในเรื่องราว ในตัวละคร หรือสิ่งที่เกิดขึ้นในหนังสือ เปิดช่องให้พวกเขาแสดงออกอย่างสร้างสรรค์ ปรับเปลี่ยนเรื่องราว เด็ก ๆ อาจจะคิดตอนจบของเรื่อง อาจจะได้เจอจุดพลิกผันที่พวกเขาอยากเห็นในหนังสือ นั่นเป็นสิ่งที่ทำให้พวกเขาสนุกกับมันนะ
- ค้นพบหนังสือลึกลับ !! – ลองห่อปกหนังสือ ไม่ให้เด็ก ๆ รู้ว่านั่นคือหนังสืออะไร แล้วก็ชวนให้เด็กลองเลือกหนังสือเล่มใดเล่มหนึ่งในนั้น ที่เด็กก็เดาไม่ถูกหรอกว่าคือหนังสือเรื่องอะไร เอาไปอ่านดู เอาไปลองสืบค้นดู ว่าเรื่องราวมันจะเกี่ยวข้องกับอะไร นี่จะทำให้เด็กได้ผจญภัยในโลกของหนังสือที่หลากหลายที่เด็กยังไม่เคยรู้จักมาก่อน
- จัดเวลาเพื่อการอ่านหนังสือแนวอื่น ๆ – แค่พยายามจัดเวลาให้เด็กทำการบ้าน ให้อ่านหนังสือก็ว่ายากแล้วใช่ไหมล่ะ – นี่ผมหมายถึง ให้ลองจัดเวลาสัก 15-20 นาที ต่อวัน อ่านหนังสืออะไรก็ได้ที่ไม่ใช่หนังสือที่โดนบังคับให้อ่าน เลือกหนังสือที่คิดว่าน่าสนใจ น่าอ่าน มานั่งอ่านกันดูสิ แล้วค่อยชวนเด็กคุย ความคิดเห็นเกี่ยวกับหนังสือเล่มนั้น ๆ ที่กำลังอ่านกันอยู่
- ทำให้เห็น โดยการอ่านให้เห็นเป็นตัวอย่าง – ต้องมีส่วนร่วมกับเด็กไง ผู้ใหญ่สำคัญนะ คนที่อยู่รอบตัวสำคัญนะ ต้องทำให้ดูเป็นตัวอย่าง วางทุกอย่างลง แล้วก็ลงมือทำ แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับหนังสือที่กำลังอ่าน ให้แก่คนที่อยู่ข้าง ๆ ฟัง สรุปให้ฟัง ฯลฯ
- จัดกิจกรรมการอ่าน จัดงานแฟร์ ออกบู๊ท ฯลฯ – ทำเป็นเล่นไป เราจัดกิจกรรมออกบู๊ทเลยก็ได้นะ ขนเอาหนังสือทั้งตู้ ไปวางแสดง แล้วก็ชวนเด็ก ๆ ลูก ๆ นักเรียน ร่วมกิจกรรม บอกเล่าเกี่ยวกับหนังสือที่ตัวเองประทับใจ แล้วก็ต้อนรับทุก ๆ คน ที่สนใจเข้ามาคุยกันเรื่องเกี่ยวกับหนังสือ
- สมุดบันทึกการอ่าน – ลองชวนให้เด็ก ๆ รวมั้งตัวเราเองด้วย จดบันทึกหนังสือที่อ่านดูสิ ให้เขียนสรุปย่อ ความคิดเห็น คำถามที่สงสัย แล้วก็ค่อยมาทบทวนสิ่งที่จดเอาไว้หลังจากที่อ่านจบได้นะ จดทุก ๆ เล่มที่อ่าน สะสมไปเรื่อย ๆ ทีละนิด เดี๋ยวเราจะเห็นความก้าวหน้า
- พ่อแม่ ต้องเข้ามาเกี่ยวข้องกับการอ่านของเด็ก ๆ – พูดในฐานะที่เป็นพ่อแม่ และเป็นลูกด้วยนะ ขนาดผมที่อายุปาเข้าไป 40 แล้ว ยังรู้สึกดีที่ได้คุยกับพ่อแม่ของผมในเรื่องที่เกี่ยวกับหนังสือที่กำลังอ่านอยู่ ไม่ต้องสงสัยเลยว่าเด็กจะรู้สึกอย่างไร หากเราเองซึ่งเป็นพ่อเป็นแม่ คุยกับเขาเกี่ยวกับหนังสือเล่มโปรดที่เขากำลังอ่านอยู่ ต้องหยุดพูดว่าอ่านทำไมเสียเวลา ไปอ่านหนังสือเรียนดีเสียกว่า หยุดเลยนะ เป้าหมายของเราคือกระตุ้นให้เกิดการอ่าน แล้วเราต้องพยายามจัดเวลาให้เกิดการอ่านบ่อย ๆ ให้บ่อยกว่าการอยู่เฉย ๆ หรือทำอะไรแบบไร้เป้าหมายไงล่ะ
เอาจริง ๆ นะ มันก็มีมากกว่า 10 วิธีที่เขียนเอาไว้ข้างบนน่ะแหละ – มันก็ไม่ได้มีวิธีที่ตายตัวหรอก ไม่มีวิธีที่ดีที่สุดที่จะการันตีความสำเร็จหรอก แต่การพยายามสร้างวัฒนธรรมการอ่านที่แข็งแรงให้เกิดขึ้นในห้องเรียน หรือที่บ้าน เป็นก้าวแรกที่สำคัญเลยล่ะ พยายามกันนะทุก ๆ คน สู้ ๆ
